Historia szkoły

W 2027 roku minie 300 lat od dnia, w którym w murach starej szkoły, czyli budynku przy dzisiejszej ulicy Jana Pawła, rozległ się pierwszy lekcyjny dzwonek. Z tej okazji rozpoczynamy publikację materiałow związanych z trzystuletnią historią Szkoły.Tworzyli ją ludzie - wychowawcy i wychowankowie. Poniżej pierwsza, z zapowiedzianego  przez koleżankę Jagodę Jóźwiak ( matura 1976) cyklu opowieści o nauczycielach. Sylwetka Józefa Skłodowskiego, dla którego Kielce były tylko epizodem w barwnym i pracowitym życiu.

Józef Skłodowski  nauczyciel gimnazjum w Kielcach w latach 1831 - 1832 

DZIECIŃSTWO I LATA SZKOLNE

27 lutego 1938 roku hokeiści Rejaka, koła sportowego, działającego przed wojną w szkole, czyli w Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego, które do 1934 roku nosiło imię Mikołaja Reja, zmierzyli się z Granatem Skarżysko. Mecz rozegrano na lodowisku urządzonym na boisku Kolejowego Przysposobienia Wojskowego, między Silnicą a ul. Czystą (dziś Paderewskiego). Zakończył się remisem 3:3.

Kronikarz i zawodnik koła, przyszły pisarz Wiesław Jażdżyński, notował: Poziom gry dość wysoki. Drużyna nasza wystąpiła z czterema debiutantami w osobach kolegów: Otawskiego, Kozłowskiego, Sochy i Jażdżyńskiego. […]  Z KS Rejak wyróżnili się Florczyk i Lużyński, z drużyny gości środkowy napastnik autor trzech bramek. Należy podkreślić fatalny stan lodu, szczególnie przy końcu meczu.[…] Niestety na skutek odwilży nie mógł KS Rejak zainicjować już żadnej zimowej imprezy. Mecz z drużyną ze Skarżyska był jedyną sportową imprezą w ogóle w Kielcach.

Na zdjęciu drużyna Rejaka w składzie: Papier, Lużyński, Otawski, I atak: Florczyk, Dębicki, Jażdżyński, II atak: Schweinitz, Kozłowski, Socha, w środku stoją: profesor Zając i prezes koła Zbigniew Macek.

Styczeń i luty 159 lat temu, czyli w 1863 roku, w historii naszej szkoły, noszącej wówczas nazwę Gimnazjum Klasyczne, były miesiącami największej liczby ucieczek uczniów klas starszych  do oddziałów powstańczych Mariana Langiewicza, Dionizego Czachowskiego, Józefa Hauke -Bosaka czy Kazimierza Błaszczyńskiego „Bończy”. Mieli po 16-17 lat. Z raportów rektora gimnazjum składanych do władz wynika, że w powstaniu brało udział 89 znanych z nazwiska chłopców, czyli ok. 20 procent ogólnej liczby wychowanków. Historycy uważają, że nie są to pełne dane.

W 2024 roku przypada 300. rocznica powstania naszej szkoły. Wmurowanie kamienia węgielnego pod  budowę, 25 kwietnia 1724 roku, przyjęło się uważać za pierwsze wydarzenie inicjujące naszą historię. Jej częścią są również dzieje siedziby, czyli  budynku usytuowanego przy obecnej ul. Jana Pawła II.

Stoi obok kościoła Trójcy Św, po którego drugiej stronie znajduje się, powstałe  w tym samym czasie, Seminarium Duchowne. Właściwie przez 238 lat, do roku 1962,  był jedyną siedzibą szkoły. We wrześniu 1962 roku, po przeprowadzce liceum do nowoczesnego na tamte lata budynku przy ul. Ks. Piotra Ściegiennego, zaczął mieć własną historię. I chociaż mieści obecnie Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką i Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego, to dla wielu pokoleń żeromszczaków jest wciąż, budzącym ciepłe uczucia i troskę, ich szkolnym  budynkiem.

 Dzięki tropicielskim zdolnościom kolegi Jacka Jopowicza zaczynamy publikować fotografie przedstawiające ciekawe ujęcia „starej szkoły”. Tutaj widok z 1931 roku z dzwonnicy katedralnej w kierunku południowym na górę Telegraf.

117 lat temu, 3 lutego 1905 roku o godzinie 10.00, tak jak w innych miastach Królestwa Polskiego,  uczniowie Męskiego Gimnazjum Rządowego, czyli nasi dużo starsi koledzy,  przerwali naukę i rozpoczęli strajk o polską szkołę. Do strajku przyłączyły się uczennice z gimnazjum żeńskiego. Kielecki protest był najlepiej przygotowany w całym Królestwie Polskim. Wydarzeniom tym została poświęcona pamiątkowa tablica z marmuru chęcińskiego o treści: W tem miejscu dn. 3 II 1905 r. młodzież rzuciła hasło walki o szkołę polską i opuściła mury gimnazjum rosyjskiego. Ku pamięci tego czynu fundują tablicę uczestnicy walki i uczniowie Gimnazjum im. M. Reja. 3 II 1933 r. Została umieszczona na korytarzu szkolnym pierwszego piętra ( obecnie siedziba Muzeum Lat szkolnych S. Żeromskiego).

O strajku  przypomniały w dniu rocznicy:

 Radio Kielce https://www.radio.kielce.pl/wiadomosci/mlodziez-wszechpolska-upamietnila-strajk-szkolny-z-1905-roku,152951

Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych potwierdził  w grudniu 2021 roku  przysługujący absolwentowi liceum, Krzysztofowi Nyczajowi ( matura 1991), status działacza opozycji antykomunistycznej.  Jej widomym znakiem jest honorowa odznaka ( powyżej).

Druk rozprawy o meteorytach zatytułowany:   „Rosprawa o aerolitach czyli deszczu kamiennym…” wykonany w kieleckiej drukarni Jana Nepomucena Wodziczki  w 1820 roku będzie można od 12 marca 2021 r. oglądać w Muzeum Historii Kielc ( ul. Leonarda 4 ) na wystawie z cyklu „Sala dla kolekcjonera". Jej autorem jest Franciszek Makólski, nauczyciel przyrody i statystyki w Szkole Wojewódzkiej w Kielcach, czyli w naszej szkole. Roprawa to jego praca doktorska, złożona na Uniwersytecie Jagiellońskim, na którym studiował.  Jest to , jak podaje Muzeum, pierwsza w Polsce, a prawdopodobnie i na świecie praca dotycząca meteorytów. Stanowi przegląd stanu badań zagranicznych uczonych.

Autor jest postacią interesującą.  Ponoć podróżował po świecie, był w Anglii, Włoszech i Turcji. Władał  językiem francuskim, łacińskim, niemieckim, włoskim. Miał się też uczyć chińskiego. ( strona: Wędrówki przez stulecia. Bebelno i okolice). Jeszcze jako nauczyciel Szkoły Wojewódzkiej dzierżawił majątki m.in. Bebelno i Dzieżgów.  W Dzieżgowie zmarł i tam został pochowany w 1853 roku.  I co ciekawe – był spokrewniony z rodziną Żeromskich. To wuj matki Stefana Żeromskiego.

Na stronie kielce.naszemiasto.pl ukazały się zdjęcia z 1932 roku, pochodzące z zasobów Archiwum Państwowego w Kielcach, przedstawiające uczniów szkoły, wówczas Państwowego Gimnazjum im. Mikołaja Reja,  w czasie kursu narciarskiego na Pierścienicy. Na jednym z nich w tle widoczna pierwsza w tym miejscu, zbudowana w 1930 r., drewniana skocznia narciarska. Kolejna, również drewniana,  została zbudowana w 1954 r., a betonowa w 1969. Ostatecznie skocznę zburzono w wrześniu 2006 r. Może rozpoznajecie na zdjęciach któregoś z uczniów? Prosimy o wiadomość.

Informację wyszperał kolega Jacek Jopowicz. Dziękujemy

Dzięki patriotycznym kartkom wielkanocnym z okresu międzywojnia, odkryliśmy na nowo ich autora, malarza Tadeusza Rybkowskiego, absolwenta naszej szkoły z roku 1865. Jest on autorem rysunku przedstawiajacego wygląd szkoły w roku 1862.

Urodził się w 1848 roku w Kielcach, ale dzieciństwo spędził w Opatowie. Naukę w Szkole Wyższej Realnej w Kielcach ( czyli naszej szkole) rozpoczął w 1857, egzamin maturalny zdał z odznaczeniem w 1865 roku już w szkole o zmienionej nazwie - w Gimnazjum Klasycznym (od 1862). Rok przepracował jako nauczyciel w Instytucie Hermana Hillera przy ul. Leśnej w Kielcach, po czym podjął studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym w Szkole Głównej w Warszawie pracując jednocześnie w warszawskim magistracie. Został przez władze miasta doceniony za ogólą wiedzę i zdolności rysunkowe i wytypowany jako stypendysta rządowy do ASP w Petersburgu. Wybrał prywatną praktykę budowniczo-inżynierską, która umożliwiła mu sfinansowanie nauki w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. W tym czasie poznał Oskara Kolberga, któremu wykonywał później rysunki do jego studiów etnograficznych.