Wokół Żeromskiego

  Szanowni Państwo,

uprzejmie zapraszam na organizowaną przez nas uroczystość "Śniadanie ze Stefanem" promującą wydanie drugiego tomu "Dzienników" Stefana Żeromskiego w opracowaniu prof. Zdzisława J. Adamczyka i prof. Beaty Utkowskiej. Miło nam będzie Państwa gościć 5 czerwca, od godz. 10:00 w Instytucie Literaturoznawstwa i Językoznawstwa (Uniwersytecka 17, aula 70, parter).



Z wyrazami szacunku
Marzena Marczewska
Dyrektor Instytutu Literaturoznawstwa i Językoznawstwa
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Wernisaż wystawy „Wolność to wielka rzecz. Żeromski w Rapperswilu” odbędzie się we wtorek (28 marca) o godz. 17.00. Wstęp wolny. Zbiory będzie można oglądać do 5 listopada.

W latach 1892-1896 w Muzeum Narodowym Polskim w Rapperswilu pracował Stefan Żeromski. Ściągnął go tam Zygmunt Wasilewski, który w placówce pełnił funkcję bibliotekarza. Obaj panowie kształcili się w naszej szkole, ale tu się nie poznali, tylko znacznie później.

Więcej informacji w linku poniżej:

https://radiokielce.pl/1030717/stefan-zeromski-jako-muzealnik-w-muzeum-narodowym-polskim-w-szwajcarii/

Płyty poświęconej Stefanowi Żeromskiego pozbył się z Góry Sieradowskiej nowy właściciel terenu. Dzięki okolicznym społecznikom udało się ją uratować i umieścić u podnóża tego wzniesienia w Sieradowicach Parcelach.

Żeromski bywał w Sieradowicach w majątku rodziny Zalewskich, a w 1885 roku gdy był nauczycielem Emila Zalewskiego, wszedł z nim na Górę Sieradowską. Na płycie umieszczono słowa pisarza zapisane w  Dziennikach:

Dąbrówka, Klonówka – kilkanaście kilometrów od Kielc, a śniegu o wiele, wiele więcej. Młody Stefan Żeromski po przyjeździe do domu, teraz jeździłby na nartach. Wtedy ich nie używano.

8 lutego 1909 roku w wieku 32 lat zginął w lawinie pod Małym Kościelcem Mieczysław Karłowicz, kompozytor, publicysta, taternik, narciarz i fotograf.  Kilka dni potem w Zakopanem ukazała się odezwa podpisana przez wiele znanych osób, której autorem był Stefan Żeromski.

W przedostatni dzień Starego Roku, 30 grudnia 2022, mieliśmy przyjemność uczestniczyć w kieleckiej premierze sztuki Stefana Żeromskiego „Uciekła mi przepióreczka”. W Kielcach przedstawienie, które  swoją prapremierę miało w 1925 r. w Teatrze Narodowym, wystawiano już trzykrotnie. Obecna premiera jest więc czwartą.

Do współpracy przy realizacji spektaklu zaproszono nasze koleżanki żeromszczanki- Magdalenę Helis-Rzepkę i Lillę Winiarską-Mancini, nauczycielki języka polskiego z I LO. W sposób interesujący podzieliły się z widzami swoimi refleksjami na temat tekstu i tego, co jest w nim nadal aktualne. Obie Panie krytycznie wypowiadały się o współczesnym systemie edukacji. Padło też stwierdzenie, że Żeromski zrobił nauczycielom i lekarzom krzywdę, bo uwięził w etosie, z którego trudno im się wyswobodzić, żeby móc skutecznie uprawiać swój zawód. W „Przepióreczce” padają pytania, na które również dziś szukamy odpowiedzi, na przykład miejsce idealistów we współczesnym świecie.

Stefan Żeromski odczuwał  świat bardzo intensywnie. W opisach natury łączył doznania różnych zmysłów. O zimie w Dziennikach pisał na przykład tak:Śnieg świeżo spadły [...]. Okrywa on gałęzie sosen i świerków niby ogromnymi białymi czapami i zgina je ku ziemi, gałęzie i konary wyłożył niby perłową macicą, na ciemnogranatowych pękach sosen leży jak delikatny puder na główkach pięknych pań.

Jak policzyli naukowcy - językoznawcy wyraz śnieg występuje w utworach Żeromskiego około 537 razy, śniegowy – 49 i śnieżny – 38. Często słowo to poszerza swoje znaczenie o sensy metaforyczne. Tegoroczna zima uwieczniona na zdjęciach kolegi Jacka Jopowicza aż prosi się o podobną językową kreatywność.

Stefan Żeromski w Tatrach znalazł się, by ratować zdrowie leczeniem klimatycznym. Pierwszy raz przyjechał do Zakopanego w 1892 roku. W latach następnych pod Giewontem mieszkał jeszcze trzykrotnie. Najdłużej w latach 1912 - 1921. Angażował się w życie społeczne, polityczne, kulturalne i odbywał górskie wycieczki. Nie za wysoko, bo zdrowie nie pozwalało, ale zawsze. Na zdjęciu poniżej (w kapeluszu)  pisarz w czasie wycieczki do Doliny Małej Łąki w roku 1916. Być może spoglądał na górskie szczyty znając ich XVIII-wieczną charakterystykę:

Góra jest ziemia wyższa, w górę podniesiona i wysokością swoją łatwo widziana. Pagórek jest mniejsza góra albo małe ziemi wywyższenie. Według zdania S. Bazylego i Augustyna ziemia z górami jest stworzona, bo góry wiele pomagają do zdrowia krajów, do zatrzymywania impetu wiatrów, do zastawienia morza i rzek rozlania, do ziemi urodzajów, albowiem wszystkie prawie źródła i strumienie spod góry wypływają…(Stanisław Duńczewski Geografia… 1721 r.)

I są góry ostoją dla zwierząt a zagadką dla ludzi. Zachwycają, pociągają, onieśmielają…

Stefan Żeromski, jak praktycznie każdy twórca, miał swojego mentora, którego spuścizna literacka stanowiła dla niego źródło inspiracji. Był nim Adam Mickiewicz. Pisarz uważał dzieła wieszcza narodowego nie tylko za perełki polskiej literatury, ale i remedium na ówczesne problemy rodaków, którzy nękani przez zaborców często tracili wiarę w odzyskanie niepodległości.

Nieprzypadkowo autor Wiernej rzeki odczuwał ogromną więź z Mickiewiczem, w ich biografiach bowiem odnaleźć można dużo podobieństw. Również niektórzy bohaterowie ich utworów mają ze sobą wiele wspólnego. Wszystkie te zależności zostaną przytoczone i omówione w czasie wykładu, który poprowadzi Magdalena Del z oddziału Muzeum Stefana Żeromskiego.

Solenizant dziękuje WSZYSTKIM obecnym na imieninach 2 września i imieninowych pośpiewuchach we wtorek 6 września.

W dniu imienin było bardziej uroczyście i oficjalnie. Życzenia i kwiaty złożyła delegacja Żeromszczaków.

Natomiast 6 września spotkaliśmy się mniej oficjalnie przy dźwiękach gitar i akordeonu

...pośpiewaliśmy, pojedli, a cygańskie rytmy (i chłodny wieczór) porwały nas do tańca. Repertuar imieninowo turystyczny i troszkę szantowy. Nawet Stefan dołączył do nas, uśmiechał się i mruczał piosenki cichutko.

Było magicznie i nic nam nie przeszkodziło ani to, że zbyt szybko robi się ciemno ani to, że wieczory już nie tak gorące…

Imieniny uznajemy za udane!

Fotorelacja: Z.Pietraszek, K.Zaremba, D.Kośna, A.Jóźwiak