Wokół Żeromskiego

Jak współcześnie wygląda naukowe opracowywanie tekstów? Jak przygotowano nową, krytyczną edycję „Dzienników” Stefana Żeromskiego, których tom I z lat 1882-1883 ukazuje się właśnie jako 27 tom” Pism zebranych” Żeromskiego? Odpowiedzi na te pytania mogą być pasjonującą opowieścią. Przekonali o tym zgromadzonych 30 marca w Sali portretowej Pałacu Biskupów Krakowskich autorzy nowego opracowania „Dzienników” - prof. Zdzisław Jerzy Adamczyk i prof. Beata Utkowska.

Nowa edycja nie tylko pokazuje, jak zmieniał się autor dzienników, jak ewoluował jego język, gdzie tkwią źródła późniejszych utworów literackich, ale też po raz pierwszy uzupełnia tekst rysunkami autora i obszernymi przypisami stanowiącymi odrębną, samoistną wartość. Wyłania się z nich panoramiczny obraz czasu, miejsc i ludzi, o których Żeromski wspomina. Informacje biograficzne zostały wyodrębnione w postaci słownika stanowiącego część tomu. Zapowiada się pasjonująca lektura.

Radni Powiatu Kieleckiego wzorem innych samorządów ustanowili wyróżnienie Honorowy Obywatel Powiatu.        30 marca 2022 r na uroczystej sesji Rady Powiatu zostały nadane  dwa tytuły.

Pierwszy otrzymała absolwentka naszej szkoły, kustosz Kazimiera Zapałowa, kierownik Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego w latach 1967-2003, obecnie honorowy kustosz dworku Stefana Żeromskiego w Ciekotach     i wielka propagatorka wiedzy o pisarzu i jego ziemi.

 Gratulujemy wyróżnienia!!!

Żeromszczacy

Instytut Literaturoznawstwa i Językoznawstwa UJK poinformował, że 30 marca 2022 roku o godz.17.00 w Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich odbędzie się spotkanie, na którym zaprezentowany zostanie tom pierwszy (z planowanych siedmiu) nowej, pełnej edycji „Dzienników” Stefana Żeromskiego.

Zło na świecie jest zawsze stare, a rzeczą szlachetności jest łagodzić nieszczęścia, oraz klęski, które się stały przed jej poczęciem. Jakąkolwiek krzywdę płacisz, jakiekolwiek cierpienia koisz, zawsze działasz gwoli uzacnieniu ludzkich dzieł na ziemi… Pomnij, że obowiązek zacnych uczuć obarcza każdego i za każdego. Sam przez się i za siebie nikt szlachetnym być nie może. Związek ludzi jest jeden, cały, nierozerwany, a o tyle święty, o ile każdy człowiek czuje się być odpowiedzialnym za innych. Jest to religia ludzkości!

Adolf Dygasiński, W puszczy

7 marca 2022 roku minęła 183 rocznica urodzin jednego z wybitnych absolwentów szkoły, wówczas Wyższej Szkoły Realnej, literata Adollfa Dygasińskiego. 3 czerwca tego roku przypada 120 rocznica jego śmierci. Z tej okazji Rada Miasta Pińczowa ustanowiła rok 2022 na Ponidziu rokiem Adolfa Dygasińskiego.

Instytut Literaturoznawstwa i Językoznawstwa UJK poinformawał  3 marca 2020 r. o ukazaniu się pierwszego tomu Dzienników Stefana Żeromskiego, z lat 1882-1883, opracowanego przez Zdzisława Jerzego Adamczyka i Beatę Utkowską. To 27 tom Pism zebranych Stefana Żeromskiego, serii wydawanej  obecnie pod redakcją Zdzisława Jerzego Adamczyka  przez Instytut Badań Literackich PAN oraz kielecki Uniwersytet Jana Kochanowskiego. Nowe wydanie  Dzienników jest kompletne. Przywrócono w nim fragmenty "nieprawomyślne" politycznie lub " gorszace" obyczajowo wykreślone przez cenzurę w wydaniach wcześniejszych oraz rysunki, którymi Żeromski uzupełniał swoje zapisy poświęcone sprawom, zdarzeniom i ludziom..

Jak podaje "Echo dnia" w Strawczynie, miejscu urodzenia Stefana Żeromskiego, zamiast dotychczasowego pamiątkowego kamienia  niebawem stanie ławeczka Żeromskiego. Już została odlana i czeka na zamontowanie. To dojrzaly Żeromski, z twarzy przypominajacy pomnik w kieleckim parku, powracający z pisarskim dorobkiem do miejsca urodzenia. A na ławeczce ... symbole: szklane domy i cytaty z utworów. To koncepcja rzeźbiarza Sławomira Micka i kustosz Kazimiery Zapałowej.

W Polsce pisarz ma już swoje ławeczki. Jedna stoi w centrum Siedlec, druga w parku w Konstancinie ( całkiem sympatyczna) i trzecia, rodzinna, przed dworkiem w Ciekotach. W Strawczynie będzie czwarta.

Więcej o tej ostatniej na stronie "Echa dnia": https://echodnia.eu/swietokrzyskie/laweczka-zeromskiego-juz-gotowa-wkrot...

Stefan Żeromskie urodził się w 1864 r., kilka miesięcy po upadku powstania styczniowego. Wychowywał się więc w  otoczeniu rodzinnych i sąsiedzkich wspomnień i opowieści powstaniem wywoływanych. Znamy nazwisko takiego sąsiada. To Ignacy Karpiński z Wilkowa. W powstaniu uczestniczyli też wujowie S. Żeromskiego: Adolf Nekanda-Trepka, Juliusz, Ignacy i Antoni Schmidtowie (Antoni w tragicznych okolicznościach został zesłany w głąb  Rosji) oraz cioteczni bracia: Ksawery, Zygmunt, Gustaw Sascy.

Opowieści zaowocowały utworami literackimi: opowiadaniem „Rozdziobią nas kruki, wrony” z 1896 r., nowelą „Echa leśne” z 1905 r. i klechdą domową (powieścią) „Wierna rzeka” z 1912 r. Wczesniejsze, młodzieńcze utwory zaginęły. Pisarz wspominał później: We wczesnej młodości na ławie szkoły rosyjskiej pisałem był długi poemat pt.„Bezkiszkin” wysnuty z klechd domowych, z opowiadań ludzi prostych, z wieści sekretnych naszych lasów kieleckich. Opisywałem rymami dzieje rosyjskiego oficera, który poszedł do naszego powstania, a pojmany w potyczce, tracony był na szubienicy na rynku miasteczka Włoszczowy.[...]

W powstaniu styczniowym uczestniczyli wujowie Stefana Żeromskiego: Adolf Nekanda-Trepka, Juliusz, Ignacy i Antoni Schmidtowie (Antoni w tragicznych okolicznościach został zesłany w głąb  Rosji) oraz cioteczni bracia: Ksawery, Zygmunt i Gustaw Sascy.

Powstanie zagarnęło też ojca pisarza - Wincentego. W 1863 roku dzierżawił majątek w Strawczynie. Zmagał się z koniecznością zaopatrywania  oddziałów rosyjskich tropiących w okolicy powstańców. Ich samych  też potajemnie zaopatrywał w żywność, przechowywał rannych, pomagał. Donos okolicznych chłopów, zwabionych obietnicą nagrody, groził więzieniem. Spryt i łapówka uratowała Żeromskiego.

W następnym, 1864, roku został jednak aresztowany i podobno na cztery miesiące osadzony w kieleckim więzieniu (przy obecnej ul. Zamkowej). Według relacji badacza, Stanisława Piołun-Noyszewskiego, kolejna łapówka umożliwiła zwolnienie do domu. Fakt ten nie został jednak do końca potwierdzony w zachowanych dokumentach.  Ale to właśnie w tych latach Wincenty zaczął się rozglądać za nową dzierżawą. Majątek przynosił bowiem straty. Stefan Żeromski w swoich „Dziennikach” wyjaśniał ich podłoże:

To była bardzo piękna, jedna z ładniejszych, takich bardzo szlachetnych postaci. Przyjaźń Żeromskiego i Stróżeckiego była bezinteresowna i czysta.

Dzieje pewnego listu...

Kto ma akurat pod ręką Ludzi bezdomnych niechaj otworzy pierwszy tom na ostatnim rozdziale noszącym tytuł Zwierzenia. Wypełnia go pamiętnik Joanny Podborskiej. Nas interesuje tylko zapis pod datą 10 grudnia, w którym Joanna przytacza list od swego brata Wacka, politycznego zesłańca. List zaczynają takie same zdania, jakie odnajdziemy w (…) autografie listu Strożeckiego (…) . Stefan Żeromski zaczerpnął z listu Jana kilka fragmentów i wstawił do swego utworu. Słowo w słowo, nie licząc drobnych zmian redakcyjnych.

„W uszach moich trwa szum twój, lesie dzieciństwa i młodości”…słowa otwierające „ Puszczę jodłową” Stefana Żeromskiego zna wielu z nas. Kto jednak zna  taki fragment:

 Czarne cienie jodeł kołyszą się rytmicznym tanem… Krzywymi pazurami korzeni wszczepione między omszałe, sterczące i nawalone skrzyżale, między rumowie, które zwietrzały kwarzec górski wytwarza, spłaszczonymi koronami chwiejące się za wiatrem tam i sam, obwieszone ciemnozielonymi wieńcami igieł ulistnienia, obarczone licznymi ramionami spławów potężnych, pachnące balsamicznym olejem w nasionach zawartym, śpiewały przed nim własny poszum swój…?

Dalej jest tak: