Zygmunt Wasilewski-Stefan Żeromski

Kim był Zygmunt Wasilewski i co go łączyło ze Stefanem Żeromskim ?

Żył w latach 1865-1948. Urodził się w Siekiernie k/Bodzentyna, czyli był krajanem mieszkającego w pobliskich Ciekotach Stefana Żeromskiego. Jako dzieci spotykali się w czasie nabożeństw w klasztorze w Świętej Katarzynie. Obaj uczyli się też w naszej szkole, czyli   Męskim Gimnazjum Rządowym, bo taką nazwę  wówczas nosiła. Wasilewski w latach 1874-1884, Żeromski w latach 1874-1886. Przez rok (1875), razem uczęszczali do klasy pierwszej (szkołę rozpoczynała wstępna, którą bez sukcesu przeskoczył Wasilewski).

 Ściślejsze relacje łączyły ich w latach warszawskich, kiedy Żeromski studiując weterynarię stawiał pierwsze literackie kroki w piśmie „Głos”, a patronował im właśnie pracujący tam Wasilewski. On też pomógł koledze zatrudnić się jako swojemu pomocnikowi w bibliotece w Muzeum Narodowym Polskim w Rapperswilu (1892) i obaj solidarnie zmagali się z niekompetencją kustosza tej placówki. Po wyjeździe Wasilewskiego (1894) bibliotekę prowadził już sam Żeromski.

Jeszcze niejednokrotnie ich drogi się przecinały. Wasilewski współpracował lub prowadził pisma związane z Narodową Demokracją (był bliskim współpracownikiem Romana Dmowskiego), Żeromski w nich drukował lub się od nich oddalał.

Zbliżyli się w latach 20. XX w.; w 1923 spotkali się na Helu, a w 1924 wymieniali korespondencję w czasie przygotowywania zjazdu wychowanków kieleckiej szkoły. Z kilkoma kolegami żegnał też Wasilewski Żeromskiego w czasie uroczystości pogrzebowych 23 listopada 1925 roku.

W latach 1930-1935 zasiadał w Senacie II RP. Przez całe życie zajmował się też literaturą. Publikował prace dotyczące polskiej literatury romantycznej, później twórczości Jana Kasprowicza. Obok Henryka Sienkiewicza inicjował w 1897 roku budowę w Warszawie pomnika Adama Mickiewicza.  

Okupację i powstanie warszawskie spędził w Warszawie. W jego mieszkaniu gen. Grot-Rowecki odbierał  relację Ferdynanda Goetla z wyjazdu do Katynia na odkryte przez Niemców groby polskich oficerów. Po upadku powstania warszawskiego znalazł się w Krakowie i tam został. Ostatnie dwa lata życia spędził u przyjaciela w Wiśle. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Wiśle (kw.L-119-A), natomiast na warszawskich. Powązkach znajduje się jego grób symboliczny (kw. 37-2-12).

W wydawnictwach Stowarzyszenia istnieją dwa źródła informacji o Zygmuncie Wasilewskim: hasło w 2 tomie monografii szkoły, czyli w „Słowniku biograficznym zasłużonych nauczycieli i wychowanków”, opracowane przez kolegę profesora Jerzego Szczepańskiego oraz liczne fragmenty w napisanej przez kolegę Jerzego Daniela, pisarza i dziennikarza, książce „Wierni sobie. W kręgu szkolnych kolegów Stefana Żeromskiego”. Informacje o okresie II wojny światowej i czasach powojennych podaje witryna kancelarii Senatu RP.  Prezentowane zdjęcie publikuje na swojej stronie Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa.

Oprac. Magdalena Helis-Rzepka