Sylwetki absolwentów- Jerzy Wielowiejski

Przywołaniem postaci archeologa, profesora Jerzego Wieloweiskiego, absolwenta z roku 1946,  zmarłego we wrześniu 2006 roku, rozpoczynamy zamieszczanie gromadzonej przez nas wiedzy  dotyczącej losów i działalności naszych koleżanek i kolegów. Jeśli macie Państwo takie informacje, prosimy o przesyłanie na adres:zarzad@zeromszczacy.pl. Za materiał prezentujacy Jerzego Wielowiejskiego dziękujemy synowi, Przemysławowi Wielowiejskiemu.

Jerzy Wielowiejski pochodził z Dąbrowy Górniczej. Urodził się 29 marca 1922 roku. Trudno obecnie ocenić w jakich okolicznościach kształtowało się jego zainteresowanie nauką. W 1936 roku rodzina przeprowadziła się do Kielc i zaczął uczęszczać do  Gimnazjum  im. Stefana Żeromskiego. Dobry poziom nauczania panujący w szkole, wysoko  oceniane  kompetencje merytoryczne i pedagogiczne uczących wówczas historyków sprzyjał rozwojowi intelektualnemu uczniów. Wielowiejski mógł mieć zajęcia z  Włodzimierzem Fertem, nauczycielem wymagającym ale ze względu na cechy osobiste lubianym i darzonym  szacunkiem, który historię, zdaniem uczniów, traktował jako ważną życiowo naukę i wiedzę. U Feliksa Gliksmana, kolejnego historyka z którym mógł mieć kontakt, prowadzącego własną pracę naukową i publicystyczną,  ministerialni wizytatorzy dostrzegali "umiejętność budzenia zamiłowania naukowego u wychowanków".

II. wojna światowa wybuchła, gdy Wielowiejski miał 17 lat. Kontynuował wtedy naukę na tajnych kompletach a jednocześnie (po śmierci ojca w 1940 r.) musiał dbać o byt własny i rodziny. Od 1941 roku należał do Armii Krajowej. Był członkiem grupy dywersyjno-sabotażowej, zbierał informacje o ruchach wojsk niemieckich, pełnił funkcję łącznika i kolportera prasy podziemnej. Za tę działalność został w 2001 roku mianowany na stopień podporucznika Wojska Polskiego

W 1946 roku zdał maturę, przeniósł się do Wrocławia i rozpoczął studia w zakresie historii i archeologii na Uniwersytecie Wrocławskim. Uczęszczał na zajęcia prof. Kazimierza Majewskiego, który w 1945 r. przywędrował do Wrocławia ze Lwowa i już w roku akademickim 1945/46 otworzył Seminarium Historii Kultury Materialnej. Wywarł on decydujący wpływ na drogę naukową Wielowiejskiego. Publikacja o wymianie handlowej między południową Polską a Imperium Rzymskim z 1957 roku określiła  główny kierunek jego zainteresowań ( kontakty ziem Polski z Cesarstwem Rzymskim), systematycznie pogłębianych i rozwijanych  w pracy doktorskiej, habilitacyjnej oraz w publikacjach popularnonaukowych. W 1962 r.  związał się na stałe z Instytutem Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, od 1990 r. .przekształconym w Instytut Archeologii i Etnologii.

W obszernym dorobku Profesora jest ok. 400 publikacji, pięć autorskich książek, liczne recenzje i artykuły naukowe (niekiedy książkowej objętości) opublikowane w Polsce i w prestiżowych czasopismach zagranicznych. Był bezkompromisowy w obronie swoich naukowych poglądów, ale też otwarty na nieskrępowaną dyskusję opartą o materiały źródłowe, których interpretacje (zwłaszcza etniczne korelacje kultur archeologicznych) budziły gorące dyskusje aż po lata 90. XX w. Ich wynik pokazał słuszność poglądu  Wielowiejskiego o tym, iż nie można łączyć archeologicznych kultur okresu rzymskiego z ziem polskich z obecnością Słowian. Stając w obronie podstawowych zasad naukowej rzetelności doznał wielu przykrości ze strony ówczesnych decydentów. Dzięki swojej pracowitości, naukowym dokonaniom a także otwartości, zwłaszcza wobec młodszych kolegów, zyskał szacunek i uznanie w polskim i międzynarodowym gronie badaczy. Z pewnością wiele zawdzięczał swojej żonie Helenie Wielowiejskiej, której wsparcie było jednym z filarów Jego naukowego dorobku.